De Stichting Praemium Erasmianum heeft de Erasmusprijs 2022 toegekend aan David Grossman. Deze Israëlische schrijver ontvangt de onderscheiding voor zijn verbindende rol in een verdeelde wereld.
De Erasmusprijs, een initiatief van de Stichting Praemium Erasmianum met de Nederlandse koning Willem-Alexander als regent, wordt sinds 1958 jaarlijks toegekend aan personen en organisaties die zich op buitengewone wijze toeleggen op de geesteswetenschappen, de sociale wetenschappen of de kunsten. De humanistische waarden van Desiderius Erasmus (±1466-1536), naar wie de onderscheiding is vernoemd, zijn daarbij de selectiecriteria. Het gaat om ‘tolerantie, culturele veelvormigheid en ondogmatisch, kritisch denken’, aldus de Stichting. Het prijzengeld bedraagt altijd 150.000 euro.
In het verleden ging de felbegeerde prijs al naar architecten (Joan Busquets (2011)), filosofen (Daniel Dennett (2012), Jürgen Habermas (2013)), sociologen (Michèle Lamont (2017)), componisten (John Adams (2019)) én schrijvers. In 2016 ontving de Britse auteur A.S. Byatt de Erasmusprijs, in 2018 was dat de Amerikaanse onderzoeksjournalist Barbara Ehrenreich. Vorig jaar ging de onderscheiding nog naar Grayson Perry, een Britse schrijver die vooral ook werkt als kunstenaar en documentairemaker.
Dit jaar is het nogmaals een auteur die de prijs mee naar huis mag nemen: David Grossman. Deze 68-jarige Israëlische schrijver heeft een twintigtal boeken op zijn naam staan, waaronder romans, novellen, kinderboeken, reisverslagen en essays. De jury lauwert hem voor de ‘ongekende moed’ waarmee hij schreef over ‘ongemakkelijke politieke onderwerpen’, maar ook over ‘thema’s als vriendschap, leven met het verleden en de band tussen generaties’. Verder luidt het: ‘Grossman is net als Erasmus een ware humanist: hij laat ons de mens zien, naakt en feilbaar, even goddelijk als monsterlijk. Het werk van Grossman verandert de lezer: de vergevende blik waarmee hij zijn personages beziet straalt ook op ons af.’
Het thema van de Erasmusprijs was dit jaar ‘Verbinders in een verdeelde wereld’. Die benaming is Grossman op het lijf geschreven. Hij staat bekend als bezielde vredesactivist, die zich in zijn teksten en daarbuiten kritisch uitliet en -laat over onder meer de Shoah, de Israëlisch-Palestijnse oorlog en het conflict tussen Israël en Libanon. In die laatste oorlog stierf zijn op een na oudste zoon. Na een rouwperiode van zeven dagen ging Grossman weer aan het schrijven, omdat het naar eigen zeggen zijn enige manier is om met de wereld om te gaan. Het leverde de aangrijpende roman Uit de tijd vallen (2011) op. De Stichting hoopt dat zijn rijke oeuvre opnieuw onder de aandacht komt, ‘als troost, en als leidraad hoe mens te zijn’.
